VINACHEM

Thị trường thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) trong nước hiện đang như “ma trận” với hàng nghìn danh mục hoạt chất được sử dụng với những tên thương phẩm khác nhau. Tình trạng “loạn” thuốc trừ sâu mới đây cũng được Tổng cục An ninh (Bộ Công an) nêu: Mua bán và sử dụng thuốc BVTV trong sản xuất đang diễn ra hết sức phức tạp. Công tác quản lý sử dụng các loại thuốc này còn nhiều bất cập, dẫn đến tình trạng mất an toàn thực phẩm, đe dọa sức khỏe người tiêu dùng.

“Tắm” thuốc BVTV

Một chuyên gia trong lĩnh vực nông nghiệp tỏ ra lo ngại, khi thấy thực trạng sử dụng thuốc BVTV trong các nông hộ nhỏ lẻ vô cùng bừa bãi. Một số người dân không theo hướng dẫn ghi trên bao bì, mà chủ yếu là “kinh nghiệm truyền miệng”. Nếu rau tăng trưởng chậm thì tăng độ đậm đặc của thuốc BVTV lên, hoặc nếu sâu bệnh nhiều thì lượng thuốc BVTV cũng được tăng lên rất cảm tính. Một nông dân trồng rau tại Xuân Đỉnh - Từ Liêm (HN), cho biết, danh mục thuốc BVTV quá nhiều, chúng tôi không thể nhớ hết chất nào nằm trong danh mục cấm, nên chủ yếu làm theo kinh nghiệm.

Nhiều nông dân cũng thừa nhận, sử dụng nhiều thuốc BVTV cũng đồng nghĩa tốn kém và nguy hại. Thế nhưng nếu không sử dụng, thì sâu bệnh hoành hành, đặc biệt là các loại rau ngọt như bắp cải, rau cải, đậu quả, bầu, mướp… Vì vậy, hễ thấy ruộng rau có dấu hiệu sâu bệnh là lại dùng thuốc. Thuốc này trị không khỏi thì mua thuốc khác. Khi mua thuốc BVTV, không phải nông dân nào cũng xác định đúng sâu bệnh, phần lớn dựa vào những lời mách bảo.

Tràn lan thuốc BVTV kém chất lượng, không rõ nguồn gốc

Theo ước tính của Bộ NNPTNT, mỗi năm Việt Nam nhập và sử dụng từ 70.000-100.000 tấn thuốc BVTV. Tuy nhiên, lượng thuốc nhập khẩu này chủ yếu dưới dạng nguyên liệu, sau đó về nước các doanh nghiệp mới pha chế, sang chiết và đóng gói bán ra thị trường. Ông Trần Quang Hùng - Chủ tịch Hội Doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh thuốc BVTV Việt Nam thông tin, hiện cả nước có hơn 200 doanh nghiệp thuốc BVTV, 97 nhà máy chế biến với hơn 20.000 đại lý khắp cả nước, nhưng gần 100% hoạt chất, 90% phụ gia và 50% chế phẩm chúng ta vẫn phải nhập ngoại (chủ yếu là của Trung Quốc). Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, trong 3 năm gần đây, mỗi năm Việt Nam mất ít nhất nửa tỉ USD để nhập khẩu thuốc trừ sâu từ Trung Quốc, trong đó năm 2014, Việt Nam chi 411 triệu USD, năm 2015 là 376 triệu USD, và 5 tháng đầu năm 2016 đã chi tới 140 triệu USD. Tuy nhiên, ông Hoàng Trung - Cục trưởng Cục BVTV cho rằng, trong số 39.000 lít thuốc bảo vệ thực vật được nhập từ Trung Quốc, 50% là thuốc diệt cỏ, số còn lại để diệt trừ sâu bệnh.

Đầu tháng 7.2016, tại Bình Định còn xuất hiện tình trạng, thuốc BVTV còn được một số cá nhân đóng chai chở đi “bán dạo”. Cụ thể, chiều ngày 4.7.2016, Đội Quản lý thị trường (QLTT) số 2 đóng trên địa bàn huyện Phù Mỹ (thuộc Chi cục QLTT Bình Định) đã bắt quả tang 1 chiếc xe tải nhỏ chở đầy thuốc BVTV và giống cây trồng đi bán dạo trên địa bàn thị trấn Bình Dương (Phù Mỹ, Bình Định). Tại thời điểm kiểm tra, chủ lô hàng không đưa ra được giấy tờ chứng minh nguồn gốc lô hàng. Trong lô hàng chở đi bán dạo có cả những loại thuốc có thương hiệu uy tín trên thị trường, nhưng nhiều hơn vẫn là những sản phẩm kém chất lượng, sản phẩm rởm.

Mới đây Tổng cục An ninh đã đề nghị Bộ NNPTNT chỉ đạo các đơn vị chức năng nghiên cứu, có văn bản hướng dẫn chi tiết cho các doanh nghiệp tham gia sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp an toàn và bà con nông dân nắm rõ, thực hiện theo các quy định, quy trình sử dụng phân bón, thuốc BVTV trong sản xuất nhằm đạt hiệu quả cao, có các sản phẩm an toàn cho người sử dụng.

Trao đổi với PV Báo Lao Động, ông Hoàng Trung khẳng định: Bộ NNPTNT đang thực hiện giảm bớt danh mục thuốc BVTV theo lộ trình, từ nay đến năm 2020 sẽ giảm khoảng 500 danh mục. Về tình trạng thuốc BVTV được “cõng” lậu qua biên giới, Cục BVTV liên tục phối hợp với C49 và A86 Bộ Công An cùng các địa phương đi kiểm tra, nhưng chỉ phát hiện được một số vụ nhỏ lẻ, không có chuyện thuốc BVTV được “ùn ùn cõng qua biên giới” như dư luận phản ánh. Vậy, câu hỏi đặt ra, là hàng trăm loại thuốc BVTV, thuốc “kích phọt” tăng trưởng của Trung Quốc không có trong danh mục từ đâu xuất hiện trên thị trường?

Thế nhưng, một chuyên gia trong ngành BVTV cho biết: “Hiện tượng nhập khẩu thuốc BVTV không đúng nguồn gốc như đã đăng ký với cơ quan quản lý nhà nước vẫn còn diễn ra khá phổ biến ở hầu hết các công ty, kể cả các doanh nghiệp quốc doanh. Đây là một trong những nguyên nhân gây ra sự lộn xộn về chất lượng thuốc BVTV đang tồn tại trên thị trường. Việc nhập lậu các loại thuốc BVTV (có cả thuốc giả, thuốc ngoài danh mục, thuốc hạn chế và thuốc cấm sử dụng...) vẫn còn phổ biến và chưa thể kiểm soát nổi. Ngoài tác động đối với môi trường và sức khỏe con người, các loại thuốc này còn gây ra những tổn thất kinh tế không nhỏ khi phải tiêu hủy chúng bằng nguồn kinh phí của Nhà nước”.