VINACHEM

Các công ty hóa chất Mỹ đang huy động sức lực để chuẩn bị đối phó trước khi bắt đầu giai đoạn mới của cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ và các nước Canađa, Mêhicô, Trung Quốc. Đầu tháng 2/2025, chính phủ Mỹ đã công bố những mức thuế quan mới đối với Canađa và Mêhicô, có thể sẽ bắt đầu có hiệu lực trong tháng 3/2025, đồng thời áp những mức thuế lớn hơn đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc.

Chính phủ của Tổng thống Mỹ Donald Trump dự định sẽ áp mức thuế 25% lên các đối tác thương mại Canađa và Mêhicô vào ngày 4/2/2025, nhưng những nhượng bộ của các nước này đối với việc ngăn chặn dòng buôn lậu thuốc fentanyl vào Mỹ đã thuyết phục chính phủ Mỹ đóng băng kế hoạch áp thuế trong thời gian 1 tháng. Vào thời gian đó, mức thuế bổ sung 10% đánh lên hàng hóa từ Trung Quốc cũng sẽ bắt đầu có hiệu lực.

Tuy nhiên, sau khi thảo luận với Tổng thống Mêhicô Claudia Sheinbaum, ngày 6/3/2025 Tổng thống Donald Trump cho biết Mỹ sẽ hoãn đánh thuế lên hàng hóa của Mêhicô cho đến ngày 2/4/2025. Quyết định này bao gồm hầu hết các hóa chất đang được giao dịch kinh doanh giữa 2 nước. Sau đó, Mỹ cũng đã hoãn áp thuế lên hàng hóa từ Canađa.

Khi Mỹ công bố các mức thuế quan mới, chính phủ các nước Canađa và Trung Quốc cũng quyết định áp các mức thuế trả đũa lên hàng hóa từ Mỹ. Canađa sẽ thu ngay thuế quan ở mức 25% lên lượng hàng hóa với tổng giá trị 30 tỉ USD từ Mỹ và sau 21 ngày tiếp theo sẽ thu thuế quan lên lượng hàng hóa của Mỹ trị giá 125 tỉ USD. Đồng thời, Trung Quốc cũng đã công bố mức thuế quan 10% và 15% lên các mặt hàng nông nghiệp của Mỹ.

Chiến tranh thương mại sẽ gây thiệt hại cho công nghiệp hóa chất. Canađa, Mêhicô và Trung Quốc là 3 đối tác thương mại hàng đầu của Mỹ và cũng là 3 quốc gia nhập khẩu hóa chất hàng đầu trên thế giới. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu hóa chất từ Mỹ vào Canađa đạt 29,5 tỉ USD (chưa kể dược phẩm), trong khi đó kim ngạch xuất khẩu hóa chất từ Mỹ vào Mêhicô đạt 27,6 tỉ USD và từ Trung Quốc đạt 14,7 tỉ USD.  

Trong thập niên qua, xuất khẩu ngày càng trở nên quan trọng đối với công nghiệp hóa chất Mỹ. Do được tiếp cận nguồn nguyên liệu dầu khí giá rẻ chiết xuất từ đá phiến, các nhà sản xuất hóa dầu của Mỹ đang có lợi thế lớn về chi phí so với các đối tác nước ngoài. Các nhà sản xuất hóa dầu Mỹ cũng đã chi hàng tỉ USD để mở rộng công suất với mục đích xuất khẩu. Ví dụ, từ năm 2014 đến nay xuất khẩu polyetylen và copolyme của Mỹ đã tăng hơn gấp đôi, đạt 16,5 tỉ USD năm 2024. Sắp tới, những mức thuế quan mới do các nước khác áp lên những sản phẩm như vậy sẽ làm giảm đáng kể lợi thế của các nhà sản xuất Mỹ.

Mỹ cũng là thị trường xuất khẩu đích quan trọng của hóa chất từ các nước Canađa, Trung Quốc và Mêhicô. Năm 2024, kim ngạch nhập khẩu hóa chất vào Mỹ từ Canađa đạt 24,1 tỉ USD, từ Trung Quốc đạt 13,8 tỉ USD và từ Mêhicô đạt 7,8 tỉ USD.

Nhiều nhà sản xuất hóa chất chuyên dụng và hóa chất tinh khiết của Mỹ đang phải phụ thuộc vào các hợp chất trung gian được sản xuất chủ yếu hoặc chỉ riêng ở Trung Quốc. Năm 2019, chính quyền của Tổng thống Trump nhiệm kỳ trước đã áp thuế quan khoảng 25% lên nhiều hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc. Vào thời điểm đó, các nhà sản xuất hóa chất chuyên dụng của Mỹ đã nộp đơn xin miễn trừ lên Cơ quan Đại diện thương mại Hoa Kỳ, nhờ đó những nguyên liệu mà họ cần sẽ không hiện lên trên các danh mục hàng hóa bị áp thuế. Nhưng theo Hiệp hội Các nhà sản xuất hóa chất và các công ty liên kết (SOCMA), chỉ có chưa đến 20% các đơn xin miễn trừ được chấp thuận. Tình hình hiện nay sẽ khó khăn hơn nhiều, sẽ không còn có quy trình xin miễn trừ như vậy, các nhà nhập khẩu Mỹ sẽ phải trả thuế cho tất cả các sản phẩm. Theo chủ tịch SOCMA, sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Mỹ là rõ ràng và không có trường hợp ngoại lệ.

SOCMA không phản đối tất cả các loại thuế quan, vì những mức thuế mới chắc chắn sẽ giúp tạo ra sân chơi cạnh tranh bình đẳng. Tuy nhiên, có những sản phẩm không được sản xuất ở Mỹ và cần phải nhập khẩu, đặc biệt là khi chúng được đưa vào dây chuyền sản xuất những hóa chất mới với tiềm năng sẽ được xuất khẩu, vì vậy những sản phẩm đó cần phải được áp dụng quy trình miễn áp thuế.  

Trước tình hình trên, nhiều công ty hóa chất Mỹ đang chuẩn bị đối phó với những mức thuế quan mới. Công ty sản xuất hóa chất chuyên dụng Syensqo cho biết đang xem xét lại chiến lược chuỗi cung ứng trong bối cảnh những mức thuế quan mới và có thể sẽ phải tính thêm chi phí vào giá bán cho khách hàng.