VINACHEM

Trong vài năm gần đây, những yếu tố địa chính trị, kinh tế cũng như những yếu tố kinh tế và môi trường đã ảnh hưởng đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến thị trường phân bón trên thế giới, tuy nhiên chuỗi cung ứng và quá trình hòa nhập toàn cầu nhìn chung đã đứng vững trước những áp lực này.

Dự báo nguồn cung phân bón toàn cầu

Sản lượng phân bón toàn cầu tiếp tục xu hướng tăng

Theo kết quả cuộc khảo sát nguồn cung ngắn hạn do Hiệp hội Phân bón quốc tế (IFA) thực hiện, sản lượng amoniăc toàn cầu năm 2024 ước tính tăng 2%, đạt mức kỷ lục 199,7 triệu tấn. Tất cả các khu vực (ngoại trừ Đông Âu - Trung Á và Nam Á) đều đạt sản lượng amoniăc cao kỷ lục so với năm 2023, nhất là khu vực Tây Á (tăng 1 triệu tấn) và Đông Á (tăng 2,8 triệu tấn) nhờ động lực tăng trưởng mạnh ở Trung Quốc.

Sản lượng axit phốtphoric toàn cầu năm 2024 ước tính tăng 4%, đạt 88,4 triệu tấn, sản lượng MAP+DAP vẫn tiếp tục xu hướng tăng với mức tăng +4%/năm, đạt 66,8 triệu tấn. Tuy đang tiếp tục quá trình phục hồi, sản lượng MAP+DAP vẫn chưa đạt được mức của năm 2020, trước khi xảy ra đại dịch COVID-19. Trung Quốc và Marốc dẫn đầu xu hướng tăng trưởng trên toàn cầu, với sản lượng MAP+DAP năm 2024 tăng 2 triệu tấn và 1,1 triệu tấn tương ứng. Trong khi đó, sản lượng của khu vực Tây Á và Bắc Mỹ giảm nhẹ.

Sản lượng phân kali toàn cầu năm 2024 ước tính tăng 5%, đạt 73,5 triệu tấn, chủ yếu nhờ sự phục hồi sản lượng của Nga và sự mở rộng các nguồn cung mới ở Lào. Bắc Mỹ cũng đạt sản lượng cao hơn nhờ sự gia tăng dần sản lượng các mỏ ở Canađa.

Phân đạm dẫn đầu xu hướng tăng trưởng công suất

Công suất sản xuất amoniăc trên toàn cầu được dự báo sẽ tăng 4% trong thời gian 2023-2025, đạt 200,7 triệu tấn N. Xu hướng tăng trưởng công suất phân đạm tập trung ở những khu vực có chi phí sản xuất thấp, đặc biệt là tại Nga với những dự án phân đạm sử dụng nguyên liệu khí thiên nhiên đang trong quá trình xây dựng và tại Mỹ do chính sách ưu đãi thuế đã giúp cải thiện mạnh hiệu quả đầu tư trong sản xuất “amoniăc xanh nước biển” có thu hồi CO­₂. Ngoài ra, một số cơ sở sản xuất amoniăc mới dự kiến sẽ được đưa vào vận hành tại Iran và Trung Quốc để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của ngành phân bón cũng như các ngành công nghiệp khác trong nước.  

Theo dự báo của IFA, đến cuối năm 2025 sẽ có các dự án sản xuất “amoniăc xanh lá cây” (sử dụng năng lượng tái tạo, không phát thải cacbon) được đưa vào vận hành với sản lượng tổng cộng 1,3 triệu tấn N. Trong khi đó, một lượng công suất “amoniăc xanh lá cây” lớn hơn nhiều đang được xem xét triển khai (5,3 triệu tấn vào năm 2028) nhờ những tiềm năng to lớn như nguồn cung phân đạm bền vững cũng như các cơ hội thị trường năng lượng liên quan (nguồn cung hydro).

Công suất axit phốtphoric được dự báo sẽ tăng đến 65,1 triệu tấn trong năm 2025, chỉ tăng nhẹ 1% so với năm 2023. Các đợt bổ sung công suất chủ yếu dự kiến sẽ diễn ra tại Bắc Phi, trong khi đó cũng có những đợt tăng công suất quy mô nhỏ hơn tại Ấn Độ và Braxin.

Công suất phân kali được dự báo sẽ đạt 66,6 triệu tấn K₂O trong năm 2025, cao hơn 4% so với năm 2023. Các mỏ mới ở Lào và quá trình mở rộng các mỏ hiện có ở Nga được dự báo sẽ là những nguồn đóng góp chính cho xu hướng tăng trưởng này, tiếp theo là các đợt tăng dần công suất ở Canađa và Tây Ban Nha.

Năng lực cung ứng phân bón trên thế giới thời gian 2023-2025

Động lực cho sự phát triển của năng lực cung ứng phân bón trên thế giới sẽ là sự kết hợp giữa các đợt gia tăng công suất và những thay đổi về sản lượng ở các quốc gia bị ảnh hưởng vì những rối loạn trong chuỗi cung ứng.

* Năng lực cung ứng phân đạm được dự báo sẽ tăng từ 163,0 triệu tấn N năm 2023 lên 171,1 triệu tấn N năm 2025, tức là tăng trưởng 5%. Những động lực chính cho sự tăng trưởng này là các dự án chi phí thấp ở Iran, Nga và Mỹ, các nhà máy thay thế nhập khẩu ở Ấn Độ và chu kỳ mở rộng công suất ở Trung Quốc, kể cả các nhà máy amoniăc xanh.

* Năng lực cung ứng phân lân được dự báo sẽ tăng đến 55,3 triệu tấn P_­2­O_­5 trong năm 2025, cao hơn 2% so với năm 2023. Những động lực chính cho sự tăng trưởng năng lực cung ứng phân lân là các đợt bổ sung công suất ở Bắc Phi cũng như việc đưa vào vận hành các dây chuyền sản xuất quy mô nhỏ ở Braxin, Ấn Độ và Trung Quốc với công suất tổng cộng 0,9 triệu tấn trong thời gian 2023-2025.

* Năng lực cung ứng phân kali được dự báo tăng từ 52,1 triệu tấn K₂O năm 2023 lên 54,4 triệu tấn K₂O năm 2025, tức là tăng trưởng 4%. Sau khi hồi phục mạnh trong năm 2023 (chủ yếu nhờ Belarut và Nga khôi phục công suất xuất khẩu), tỷ lệ vận hành công suất tối đa của các nhà máy được dự kiến sẽ duy trì ở mức ổn định trong thời gian 2024-2025. Những động lực chính cho sự tăng trưởng của năng lực cung ứng phân kali là các đợt mở rộng công suất sản xuất tại Nga và Lào, ở phạm vi nhỏ hơn là các đợt mở rộng công suất quy mô nhỏ tại các nhà máy hiện có ở Canađa và Gioocđani.