VINACHEM

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, tài nguyên thiên nhiên dần cạn kiệt, việc tái chế và sử dụng hiệu quả tài nguyên trong sản xuất hóa chất và phân bón không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là con đường duy nhất để các doanh nghiệp trong lĩnh vực này đảm bảo sự phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

NGÀNH HÓA CHẤT TRƯỚC ÁP LỰC CHUYỂN ĐỔI THEO HƯỚNG XANH THÂN THIỆN MÔI TRƯỜNG

Là một trong những ngành công nghiệp nền tảng, hóa chất đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế của mỗi quốc gia và là ngành sản xuất lớn thứ 5 toàn cầu. Tại Việt Nam, ngành công nghiệp hoá chất được xếp vào nhóm ngành thứ ba, chiếm tỷ trọng 2-5% GDP của toàn ngành công nghiệp. Tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất công nghiệp của ngành khoảng 10-11%/năm;

Hoá chất là ngành cung cấp nguyên liệu đầu vào quan trọng cho nông nghiệp, dệt may, da giày, điện tử, y tế, thực phẩm và nhiều lĩnh vực quan trọng khác. Tuy nhiên, hoá chất cũng là một trong những lĩnh vực tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây phát thải cao, tiêu tốn nhiều năng lượng, có khả năng phát sinh nhiều rủi ro môi trường và sức khỏe cộng đồng.

Theo xu thế toàn cầu hóa, xanh và chuyển đổi năng lượng, ngành hóa chất Việt Nam buộc phải đổi mới mô hình phát triển, từ “khai thác – sản xuất – thải bỏ” sang “kinh tế tuần hoàn”, nơi tài nguyên được khai thác hiệu quả hơn, được tái sử dụng hoặc tái chế càng nhiều càng tốt. Một trong những giải pháp quan trọng là tái chế hóa chất và quản lý chất thải. Tái chế hóa chất và quản lý chất thải là những hoạt động quan trọng không chỉ đối với sự phát triển của nền kinh tế mà còn góp giảm thiểu ô nhiễm, tối ưu hóa tài nguyên và bảo vệ môi trường.

NHIỀU MÔ HÌNH TIÊU BIỂU TRONG TÀI CHẾ VÀ SỬ DỤNG HIỆU QUẢ TÀI NGUYÊN

Những năm gần đây, nhiều doanh nghiệp đầu Ngành đã chủ động đổi mới công nghệ, tái cấu trúc dây chuyền và áp dụng sản xuất sạch hơn. Một trong những bước đi tiên phong trong tái chế là việc các doanh nghiệp hóa chất đã nỗ lực “biến chất thải thành tài nguyên thứ cấp”.

Tái chế chất thải rắn: Tại Công ty CP DAP-Vinachem (Hải Phòng), lượng gyps – phụ phẩm từ quá trình sản xuất axit photphoric từng là bài toán nan giải do tồn đọng hàng trăm nghìn tấn mỗi năm. Tuy nhiên, từ năm 2021, doanh nghiệp đã ký kết hợp tác với Công ty CP Thạch cao Đình Vũ để xử lý và tái chế gyps làm phụ gia sản xuất xi măng. Giải pháp này không chỉ giúp giảm gánh nặng môi trường mà còn tạo ra nguồn thu phụ trợ và tiết kiệm chi phí vận chuyển, chôn lấp. Tương tự, Công ty CP Cao su Đà Nẵng (DRC) đã đầu tư nhà máy tái chế lốp xe với công suất thiết kế 110.000 lốp/năm. Mỗi năm, đơn vị này tái chế khoảng 60.000 lốp thải thành nguyên liệu đầu vào cho các sản phẩm cao su tái sinh như gạch cao su, mặt đường đàn hồi, tấm cách âm… Góp phần giảm đáng kể lượng chất thải rắn đổ ra bãi rác.

Với dây chuyền hiện đại, DRC không chỉ sản xuất ra các dòng sản phẩm chất lượng mà còn đi đầu trong trách nhiệm thu hồi và tái chế lốp xe cũ, tạo ra các sản phẩm lốp đắp, lốp dán công nghệ cao giúp giảm thiểu lượng rác thải ra môi trường, kéo dài vòng đời của sản phẩm. Nhờ giải pháp tái chế lốp xe cũ, DRC được Bộ Tài nguyên và Môi trường chính thức công nhận là đơn vị tái chế sản phẩm, bao bì theo đúng quy định của Luật Bảo vệ môi trường. Đây là sự khẳng định mạnh mẽ cho cam kết của DRC trong việc xây dựng quy trình sản xuất xanh, hướng đến phát triển bền vững vì cộng đồng.

Thu hồi khí thải CO₂ – giải pháp kép về môi trường và kinh tế: Việc thu hồi khí CO₂ từ quá trình sản xuất amoniac và urê là bước tiến quan trọng trong ngành phân đạm. Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình và Công ty CP Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc đã đầu tư hệ thống thu hồi khí CO₂ dạng lỏng, phục vụ cho các ngành công nghiệp thực phẩm, đồ uống, hàn cắt kim loại và bảo quản lạnh. Thay vì để CO₂ phát tán vào khí quyển – gây hiệu ứng nhà kính, các doanh nghiệp này đã thu hồi khí thải để biến thành sản phẩm thương mại. Theo đại diện Đạm Ninh Bình, mỗi năm nhà máy thu hồi và cung cấp khoảng 10.000 tấn CO₂ lỏng cho thị trường phía Bắc, vừa tạo thêm nguồn thu, vừa đóng góp tích cực vào mục tiêu giảm phát thải quốc gia.

Sản xuất sạch hơn và chuyển đổi công nghệ: Việc chuyển đổi công nghệ sản xuất không chỉ giúp sử dụng tài nguyên hiệu quả hơn mà còn cải thiện môi trường và chất lượng sản phẩm. Công ty CP Supe phốt phát và Hóa chất Lâm Thao, “anh cả” trong ngành phân bón đã thực hiện chuyển đổi toàn bộ dây chuyền sản xuất axit sunfuric từ đốt quặng pyrit sang sử dụng lưu huỳnh nhập khẩu. Sự thay đổi này giúp giảm đáng kể lượng chất thải rắn (xỉ pyrit), tăng hiệu suất chuyển hóa và giảm hàm lượng SO₂ trong khí thải nhờ công nghệ tiếp xúc kép, hấp thụ kép. Ngoài ra, Công ty Phân lân nung chảy Văn Điển đã cải tiến hệ thống lò cao, giảm tiêu hao than tới 24% và điện tới 20%. Không chỉ tiết kiệm tài nguyên, cải tiến này còn giúp giảm phát sinh khói bụi và nâng cao chất lượng sản phẩm đầu ra.

Ứng dụng năng lượng tái tạo và nguyên liệu xanh: Một xu hướng nổi bật khác trong ngành hóa chất là chuyển dịch sang sử dụng năng lượng sạch. Công ty CP Cao su Đà Nẵng và Đạm Ninh Bình là hai trong số nhiều doanh nghiệp đã lắp đặt hệ thống điện mặt trời áp mái, tận dụng diện tích mái nhà xưởng để sản xuất điện phục vụ cho vận hành nội bộ. Mô hình này giúp tiết kiệm chi phí điện năng hàng năm, đồng thời giảm lượng phát thải CO₂. Tại các nhà máy sản xuất phân bón khu vực miền Nam, một số đơn vị đã chuyển từ sử dụng than và dầu FO sang củi trấu, mùn cưa – các loại nguyên liệu sinh khối tái tạo. Ngoài giảm chi phí, cách làm này còn giúp giảm lượng tro xỉ và khí phát thải.

XÁC ĐỊNH CHIẾN LƯỢC LÀ CHUYỂN ĐỔI XANH, GÓP PHẦN THỰC HIỆN HÓA CAM KẾT ĐƯA PHÁT THẢI RÒNG VỀ 0

Là đơn vị dẫn đầu trong ngành công nghiệp hóa chất tại Việt Nam, hiện Vinachem sở hữu mạng lưới sản xuất, kinh doanh rộng khắp cả nước, hoạt động đa lĩnh vực trong ngành công nghiệp hóa chất bao gồm: sản xuất, kinh doanh phân bón, thuốc bảo vệ thực vật; công nghiệp khai thác, chế biến khoáng sản làm nguyên liệu sản xuất phân bón và hóa chất; công nghiệp chế biến cao su; sản xuất và kinh doanh hoá chất cơ bản, hóa chất tiêu dùng, điện hóa (sản xuất pin và ắc-quy),...

Theo báo cáo của Vinachem, đến nay khoảng 70% các nhà máy thuộc Tập đoàn đã áp dụng một phần hoặc toàn diện mô hình sản xuất sạch hơn. Nhiều đơn vị đã giảm tiêu hao điện năng từ 5-15%, giảm tiêu hao nguyên liệu đầu vào từ 3-10% và giảm lượng chất thải rắn phát sinh từ 10-20%. Không chỉ vậy, các mô hình kinh tế tuần hoàn đã giúp một số doanh nghiệp mở ra nguồn doanh thu mới từ sản phẩm phụ như gyps, CO₂, cao su tái chế… Điều này chứng minh rằng tái chế không chỉ là trách nhiệm môi trường, mà còn là cơ hội phát triển kinh tế thực sự nếu được đầu tư bài bản.

Vinachem đã xác định chuyển đổi xanh là hướng đi chiến lược, với mục tiêu  từng bước nâng tỷ lệ các nguồn năng lượng tái tạo trong tổng tiêu thụ năng lượng trong toàn hệ thống đạt 5-10% vào năm 2030 và 20-30% vào năm 2050; tiết kiệm 1-2% mức tiêu hao tài nguyên, nguyên vật liệu sản xuất giai đoạn 2025-2030; giảm 5-10% mức tiêu hao tài nguyên, nguyên vật liệu sản xuất vào năm 2050, góp phần hiện thực hóa cam kết của Việt Nam đưa phát thải ròng về 0 vào năm 2050.

Ngành hóa chất Việt Nam đang ở ngã rẽ quan trọng giữa phát triển và bền vững. Việc tái chế và sử dụng hiệu quả tài nguyên không còn là lựa chọn, mà là đòi hỏi tất yếu nếu ngành muốn tiếp tục giữ vai trò then chốt trong công nghiệp quốc gia và hội nhập quốc tế. Những mô hình thành công trong vài năm qua cho thấy: nếu có sự quyết tâm, đồng hành từ chính sách và đầu tư đổi mới, ngành hóa chất Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu về chuyển đổi xanh trong khu vực ASEAN. Đây không chỉ là con đường tất yếu, mà còn là cơ hội để ngành hóa chất Việt Nam vươn lên một tầm cao mới – bền vững, hiện đại và có trách nhiệm với môi trường.